تطور مدل های ارزیابی: از راهنمای فراسکاتی تا پیمایش های نوآوری

مدل ها و شاخص های مبتنی بر «تحقیق و توسعه (R&D)»، «پتنت» و «انتشارات علمی»، قدیمی ترین، شناخته شده ترین و پرکاربردترین مدل ها و شاخص ها، به خصوص در میان سیاستگذاران کشورها بوده است که از مشهورترین آن ها می توان به راهنمای فراسکاتی اشاره کرد. سنگ بنای اصلی مدل ها و شاخص های مبتنی بر R&D و پتنت (به خصوص راهنمای فراسکاتی) را باید نظریه های موسوم به نظریه های خطی «فشار علم» محسوب کرد؛ اما نزدیک به سه دهه است که از طرف جامعه دانشگاهی و پژوهشگران بزرگ حوزه علم، فناوری و نوآوری، مانند ریچارد نلسون، ناتان روزنبرگ و کریس فریمن، انتقادهایی جدی به این مدل ها و شاخص ها وارد شده است. دستاورد این انتقادها، ظهور مدل ها و شاخص های دیگری در دو دهه گذشته بوده است که مهم ترین آن ها را باید پیمایش هایی تحت عنوان «پیمایش های نوآوری» دانست. مقاله پیش رو به منظور معرفی همین مدل های نوظهور و درحال گسترش به نگارش در آمده است. در این مقاله، ابتدا مروری بر تاریخچه تحولات نظری رخ داده در حوزه علم، فناوری و نوآوری و انتقادهای وارد بر نظریه های خطی «فشار علم» صورت خواهد گرفت و سپس به مرور چگونگی ظهور پیمایش های نوآوری (تحت تاثیر همین تحولات نظری) پرداخته خواهد شد. سپس در ادامه، این مقاله به معرفی انواع پیمایش های نوآوری و همچنین معتبرترین و استانداردترین این پیمایش ها یعنی «پیمایش نوآوری اتحادیه اروپا» (CIS) خواهد پرداخت و در پایان نیز به طور مختصر، به میزان استقبال جامعه دانشگاهی از این پیمایش ها اشاره خواهد شد. با توجه به گستردگی استفاده از پیمایش های نوآوری در سطح کشورهای جهان، توجه به این نوع پیمایش ها در کشورمان ایران نیز، به ویژه به عنوان مبنایی برای سیاستگذاری، ضرورتی روزافزون می یابد.

Models and indicators which are based on ‘Research and Development’، ‘patent’، and ‘bibliometrics’ could be considered as the oldest، best known and most widely used models and indicators among policy makers in most of the countries. Among these models and indicators، the most famous one is the Frascati manual. These R&D and patent based models (especially the Frascati manual) are mainly extracted from so-called ‘linear Science-Push’ theories. However، these linear theories have been criticized for three decades، seriously by well-known science، technology، and innovation scholars such as Richard Nelson، Nathan Rosenberg، and Chris Freeman. The achievement of these criticisms isthat in the two recent decades we could see the rising of alternative models and indicators،above of which the surveys entitled‘Innovation Surveys’. The main aim of this article is to review these emerging models more closely.In this article، first of all we will take a brief look at the history of science، technology، and innovation studies، especially the rise of major criticisms on thelinear science-push theories. After that it will be reviewedthat how the innovation surveys stood against the inefficiencies of science-push models. Then we will take a look at different types of innovation surveys، especially ‘Community Innovation Survey (CIS)’ which is the most widely accepted and standardized version of innovation surveys. Finally we will show in brief the considerable extent that these surveys are accepted and welcomed by academic community.Due to the widespread use of innovation surveys in many countries، there is an increasingly necessity to pay more attention to these surveys in our country Iran، especially as a basis for policy making.

فشار علم ، راهنمای فراسکاتی ، تحقیق و توسعه(R&D) ، پیمایش نوآوری ، پیمایش نوآوری اتحادیه ی اروپا(CIS)

Frascati Manual ، Push ، Innovation Survey ، Community Innovation Survey (CIS) ، research and development (R&D) ، Science