اثر نسبت‌های مختلف پلیمر سوپرجاذب و کود دامی بر برخی صفات مورفولوژیکی و تولید اسانس رازیانه تحت شرایط تنش خشکی

به‌منظور بررسی اثر کود دامی و پلیمر سوپرجاذب بر برخی صفات مورفولوژیکی و تولید اسانس رازیانه تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرت‌های یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1394 در دانشگاه شهرکرد انجام شد. عامل اصلی سطوح مختلف تیمار تنش خشکی شامل سه سطح شاهد (50 میلی‌متر)، تنش ملایم (100 میلی‌متر) و تنش شدید (150 میلی‌متر) تبخیر از تشت تبخیر کلاس A و عامل فرعی نسبت‌های مختلف کود دامی و پلیمر سوپرجاذب در شش سطح در نظر گرفته شد (D1: عدم مصرف کود دامی و پلیمر سوپرجاذب، D2: کود دامی 25 درصد+ پلیمر سوپرجاذب 75 درصد، D3: کود دامی 50 درصد+ پلیمر سوپرجاذب 50 درصد، D4: کود دامی 75 درصد+ پلیمر سوپرجاذب 25 درصد، D5: کود دامی 100 درصد (40 تن در هکتار) و D6: پلیمر سوپرجاذب 100 درصد (200 کیلوگرم در هکتار)). نتایج نشان داد که بیشترین تعداد چتر، عملکرد دانه (66/146 گرم بر مترمربع)، شاخص برداشت و عملکرد اسانس (99/2 گرم بر مترمربع) رازیانه از تیمار بدون تنش و مصرف D6، بیشترین تعداد شاخة فرعی، گلچه و وزن خشک بوته (62/165گرم بر مترمربع) از تیمار بدون تنش و مصرف D4 و بیشترین وزن هزاردانه و وزن تر بوته به‌ترتیب از تیمار بدون تنش و D3 و D2به‌‏دست آمد. بیشترین درصد اسانس (09/3) از تیمار تنش شدید و D5حاصل شد. بیشترین ارتفاع گیاه و تعداد انشعاب اصلی به‌ ترتیب از تیمارهای D6و D4و در شرایط بدون تنش حاصل شد. از آنجا که پلیمر سوپرجاذب ضمن کاهش آثار تنش خشکی، باعث افزایش عملکرد دانه، شاخص برداشت و عملکرد اسانس رازیانه شده است، تیمار بدون تنش همراه با مصرف پلیمر سوپرجاذب 100 درصد را می‌توان در شرایط مشابه آزمایش برای کسب حداکثر عملکرد دانه و اسانس پیشنهاد کرد.

In order to evaluate the effect of manure and super absorbent polymer on some morphological characteristics and fennel (Foeniculum vulgar Mill) essential oil production under drought stress conditions, an experiment was conducted as spilt-plot in a randomized complete block design with three replications at University of Shahrekord in 2015. The main factor was different levels of drought stress including three levels of control (50 mm), moderate stress (100 mm) and severe stress (150 mm) evaporation from class. A pan and sub-factor was considered different ratios of animal manure and super absorbent polymer in six levels (D1: lack of manure and super absorbent polymer, D2: 25% manure + 75% super absorbent polymer, D3: 50% manure + 50% super absorbent polymer, D4: 75% manure + 25% super absorbent polymer, D5: 100% manure (40 t.ha-1) and D6: 100% super absorbent polymer (200 Kg.ha1)). The results showed that the maximum number of umbel, grain yield (146.66 g/m2), harvest index and essential oil yield (2.99 g/m2) from control treatment and D6, the maximum number of lateral branch, floret and plant dry weight (165.62 g/m2) from control treatment and D4 and the maximum thousand seed weight and plant fresh weight, from control treatment and D3 and D2 were obtained, respectively. The maximum essential oil percentage (3.09) was obtained from severe stress and D5 treatment. The maximum plant height and number of main branch was obtained from D6 and D4 treatments, respectively and under control conditions. Since the superabsorbent polymer while reducing the effects of drought, increased grain yield, harvest index and oil yield of fennel, thus, control treatment with 100% super absorbent polymer consumption can be offered to maximize grain and essential oil yield under the same conditions.

عملکرد دانه ، ارتفاع بوته ، عملکرد بیولوژیکی ، وزن هزاردانه ، تعداد چتر

number of umbel ، Grain weight ، 1000 ، Plant height ، Grain yield ، Biological yield